Γυναίκες μεταναστευτικού προφίλ μιλούν για την αγορά εργασίας στην Ελλάδα

 

Είναι γυναίκες που ζουν κάποια χρόνια στην Ελλάδα, στην πλειοψηφία τους ηλικίας 25 έως 34 ετών, παντρεμένες με παιδιά σε μεγάλο βαθμό, μετανάστριες και αιτούσες άσυλο, αλλά και προσφύγισσες που επιθυμούν να είναι ενεργά μέλη της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα. 

Με εργασιακή εμπειρία στον Ανθρωπιστικό τομέα, στη Φροντίδα Ηλικιωμένων, στο Facility Management, την Εξυπηρέτηση πελατών και τη Φιλοξενία, σε θέσεις πλήρους απασχόλησης όπως και μερικής, μίλησαν για διάφορα θέματα που αφορούν την εργασία: την ισότητα μεταξύ των φύλων, τις ευκαιρίες απασχόλησης, τους υποστηρικτικούς και μη εργοδότες, τις διακρίσεις βάσει της καταγωγής τους αλλά και τον ρατσισμό στο εργασιακό περιβάλλον. 

Η πλειοψηφία των γυναικών, που συμμετείχαν στην έρευνα αξιολόγησης αναγκών που έγινε στο πλαίσιο του έργου Worldplaces-Workplaces Working with Migrant Women, εστιάζει στην αναγκαιότητα ύπαρξης προγραμμάτων εκμάθησης ελληνικής γλώσσας, μια δεξιότητα που αναγνωρίζουν πως αυξάνει τις ευκαιρίες για όλες και όλους. Πέρα από αυτό, κάνουν λόγο για την ανάγκη να καταρτιστούν μέσω προγραμμάτων, αλλά και για την ανάγκη να είναι καλά προετοιμασμένες πριν από την ένταξη στην αγορά εργασίας, εστιάζοντας στην πλειοψηφία τους στη γνώση των εργασιακών δικαιωμάτων αλλά και της εργασιακής κουλτούρας. 

Φαίνεται πως υπάρχει ελλιπής ενημέρωση από τους εργοδότες ως προς τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζόμενων όταν εκείνες προσλαμβάνονται σε μια θέση εργασίας («…Σημαντικό να ξέρω τι υπάρχει μέσα στη σύμβαση. Να ξέρω να διαβάζω και να καταλαβαίνω τι υπάρχει μέσα στη σύμβαση»), αλλά και οι ίδιες χρειάζονται να γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίζουν καλύτερα την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους όταν συμβαίνει ή όταν έρχονται αντιμέτωπες με διακρίσεις και ρατσισμό. Ένας αριθμός καταγγέλλει απλήρωτες ώρες, όπως και πολύ χαμηλούς μισθούς, εξαιτίας περιστασιακής ή μερικής απασχόλησης, αλλά και υπερβολικές ώρες εργασίας που δεν δηλώνονται και αντίστοιχα υπερβολικό φόρτο. «Πολλά καθήκοντα. Πιστεύω γίνεται γιατί είμαι Αφρικανή. Αν ήταν ένας λευκός, δεν θα έκανε ούτε μια βάρδια στην κουζίνα. Εγώ επειδή είμαι Αφρικανή, βρίσκομαι εκεί». 

Από την άλλη, οι διακρίσεις φαίνεται να επικρατούν στον εργασιακό χώρο, καθώς τέτοια περιστατικά αναφέρουν σχεδόν όλες οι γυναίκες: Έχουν βιώσει διακρίσεις βάσει ηλικίας, φύλου, χρώματος, νομικού καθεστώτος, καταγωγής, εμφάνισης και, η πλειοψηφία τους πιστεύει πως θα πέσουν θύματα διάκρισης και στο μέλλον. Αυτό που τόνισαν είναι πως τα άτομα που προβαίνουν σε διακρίσεις και μικροεπιθετικότητες (microaggressions) είναι, επίσης, οι συνάδελφοι των γυναικών, σε κάποια περιστατικά και άτομα μεταναστευτικού προφίλ. 

Ωστόσο, οι θετικές εμπειρίες δεν λείπουν, και ένας μεγάλος αριθμός απάντησε καταφατικά στην ερώτηση για το αν είχαν ποτέ εμπειρία υποστηρικτικού εργοδότη. Πώς ορίζουν τον υποστηρικτικό εργοδότη ή την υποστηρικτική εργοδότρια; «Χωρίς προκαταλήψεις», «τίμιος/α, υπομονετικός/η, γενναιόδωρος/η, με κατανόηση», «… δίνοντας ενθάρρυνση για να μάθω τη γλώσσα αλλά και προσπαθώντας να με καταλάβει», «καταλαβαίνουν το υπόβαθρο και με βοηθούν να μη χάσω τη δουλειά μου μόλις γίνω μαμά». 

Πώς βλέπουν οι ίδιες την ισότητα των δύο φύλων ως προς την εργασία, για την οποία οδηγίες, πρωτοβουλίες και δράσεις κυριαρχούν στο ευρωπαϊκό και ελληνικό τοπίο στις μέρες μας; Θεωρούν πως έχουν ίσες ευκαιρίες με τους άνδρες; «Όταν τελείωσα τη δουλειά (το καλοκαίρι), μας είπαν θα σας καλέσουμε, (σε εμάς) γυναίκες από Αφρική. Ωστόσο, κάλεσαν μόνο τους άνδρες». Ακόμα και ως προς τα επαγγέλματα τα οποία «προορίζονται» για τις γυναίκες, τόνισαν πως δεν υπάρχουν ευκαιρίες: «Όπου κι αν δούλευα, δεν συνάντησα ισότητα. Για παράδειγμα, υπάρχουν δουλειές για άνδρες (π.χ. μηχανήματα παραγωγής, φορτηγά). Οι γυναίκες είναι περιορισμένες να κάνουν συγκεκριμένες δουλειές (π.χ. να φτιάχνουν κουλουράκια, καθαρίζουν). Πολλές γυναίκες γι’ αυτό μένουν σπίτι, δεν υπάρχουν δουλειές», «πήγα για μία συνέντευξη και μόλις με είδαν με μωρό, δεν πέρασα συνέντευξη».  

Μετά το τέλος του ωραρίου τους, οι γυναίκες αυτές πώς διαχειρίζονται τον ελεύθερο χρόνο τους; Ποιες είναι οι ασχολίες στις οποίες αφοσιώνονται; Η πλειοψηφία ανέφερε τη μαγειρική και τις δουλειές του σπιτιού, ενώ στη δεύτερη θέση ήρθαν η μελέτη και η εκμάθηση μιας γνώσης/δεξιότητας (ενδεικτικό ίσως της ανάγκης για ανάπτυξη και εξέλιξη) και ακολούθησαν η φροντίδα των παιδιών ή το σερφάρισμα στο ίντερνετ. 

Αυτό που επιλέγουμε να κρατήσουμε για το τέλος είναι η καθηλωτική απάντηση μιας γαλλόφωνης κυρίας, η οποία στο ερώτημα  «πώς θα ήταν ο ιδανικός εργοδότης/η ιδανική εργοδότρια» εκείνη απάντησε: «Αυτός/ή που δείχνει αγάπη». 

Οι μαρτυρίες αυτές συγκεντρώθηκαν σε συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο Generation 2.0 for Rights, Equality & Diversity το καλοκαίρι του 2022 ή με τη συμπλήρωση ηλεκτρονικά της έρευνας αξιολόγησης αναγκών. Όσα μας είπαν οι 33 συμμετέχουσες, στο πλαίσιο της έρευνας του συγχρηματοδοτούμενου έργου από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Worldplaces-Workplaces Working with Women», είναι ενδεικτικά των ζητημάτων και δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην αγορά εργασίας, και ίσως όχι μόνο εκείνες με μεταναστευτικό προφίλ.