Άγνοια ή στοχευμένα ρατσιστικός λόγος;

“Αυτό που θα εύχομαι, σε 100 χρόνια, είναι να μην γίνει διά της βίας, η Ευρώπη σκουρόχρωμη”, Άννα Διαμαντοπούλου.

Η φράση αυτή ειπώθηκε από την κα Άννα Διαμαντοπούλου -χωρίς να υπάρξει καμία αντίδραση- στο ετήσιο συνέδριο «Η Ελλάδα Μετά VII» που διοργάνωσε ο Κύκλος Ιδεών σε συνεργασία με το Delphi Economic Forum, και διεξήχθη στις 5-7 Νοεμβρίου 2023, στην Αθήνα, στο ξενοδοχείο ‘Μεγάλη Βρετανία’, με γενικό θέμα: «Ασυμμετρίες και εθνική ατζέντα», στο οποίο η ίδια συμμετείχε ως πρώην Επίτροπος ΕΕ[1], πρώην Υπουργός[2] και νυν Πρόεδρος του «Δικτύου για την Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη».

Η κα Διαμαντοπούλου, άρτι αφιχθείσα  από ταξίδι στην Αφρική, περιέγραψε την εμπειρία της από τρεις χώρες που επισκέφθηκε: τη Σιέρρα Λεόνε, τη Λιβερία και τη Γκάνα. Δήλωσε ότι πρόκειται για «απίστευτα φτωχές» χώρες και ότι «το 80% του πληθυσμού είναι κάτω από 35 χρονών» και προχώρησε λέγοντας αυτολεξεί ότι: «Αυτές οι χώρες και πολλές άλλες, γιατί η Αφρική έχει δημογραφική έκρηξη και μόνο η Νιγηρία να πούμε ότι το 2045 θα έχει 400 εκατομμύρια, δηλαδή περισσότερα από την Ευρώπη, όλες αυτές οι χώρες δεν έχουν καμία προοπτική ανάπτυξης. Και είναι γεμάτη με νέους ανθρώπους που δεν έχουν τι να κάνουν, δεν έχουν τι να φάνε. Αυτό λοιπόν που θα εύχομαι σε 100 χρόνια, είναι να μην γίνει διά της βίας, η Ευρώπη σκουρόχρωμη». (βλ. βίντεο)

Η δήλωση αυτή, που διατύπωσε δημοσίως και ως θεσμικό πρόσωπο η κα. Διαμαντοπούλου, υπονοώντας ότι οι φτωχοί και νέοι κάτοικοι της Αφρικής στους οποίους είχε αναφερθεί πιο πριν, ενδέχεται να έρθουν να εγκατασταθούν διά της βίας στην Ευρώπη, είναι καταφανώς αντίθετη με το πνεύμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αυτά διαμορφώθηκαν στην Ευρώπη για της οποίας το μέλλον επικαλείται ότι ανησυχεί.

Πρόκειται ξεκάθαρα για ρατσιστικό λόγο, που επιτίθεται στα προστατευόμενα χαρακτηριστικά του ανθρώπου, έτσι όπως ορίζονται στο Άρθρο 2 της Οικουμενικής Διακήρυξης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου των Ηνωμένων Εθνών*, και εν προκειμένω, στρέφεται κατά του χρώματος και της εθνοτικής καταγωγής των ανθρώπων. Ουσιαστικά βέβαια, στρέφεται και κατά των φτωχών, γιατί η απειλή που φαίνεται να βιώνει η κα. Διαμαντοπούλου προέρχεται από «φτωχούς», όπως ξεκάθαρα αναφέρει, και όχι φυσικά από πλούσιους «ξένους», οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να λάβουν golden visa και, ως εκ τούτου, αποκτούν δικαίωμα παραμονής στην Ευρώπη, ανεξαρτήτως από το τι αρχές πρεσβεύουν. Και όχι απλώς αυτό, αλλά κλείνει και το μάτι στις «λευκές» εθνικιστικές συνομωσίες που μιλούν για την αντικατάσταση του «καθαρού» πληθυσμού της Ευρώπης, κάτι που δεν βασίζεται σε κανένα επιστημονικό δεδομένο.

Επιπλέον, η τοποθέτησή της βρίθει ανακριβειών και fake news. Όντως υπάρχει δημογραφική έκρηξη σε κάποιες χώρες της Αφρικής. Ωστόσο η βεβαιότητα της κας. Διαμαντοπούλου περί «καμίας προοπτικής ανάπτυξης» υποψιαζόμαστε ότι βασίζεται στην προκατάληψη περί της «φτωχής Αφρικής» και των «παιδιών που πεινάνε», παρά σε πραγματικά επιστημονικά δεδομένα.

Σε μια γενική και ανυπόστατη δήλωση έβαλε στην ίδια ζυγαριά μη συγκρίσιμα μεγέθη – χώρες με πολιτική σταθερότητα και οικονομική ανάπτυξη, όπως είναι η Νιγηρία και η Γκάνα, με χώρες που έχουν υποφέρει για δεκαετίες από εμφύλιες συρράξεις, όπως η Σιέρρα Λεόνε[3] και η Λιβερία[4]. Σαν να βάζουμε στο ίδιο τσουβάλι τη Σουηδία με τη Ρουμανία, χώρες με εντελώς διαφορετική ιστορία, πολιτισμό και οικονομία. Ενδεικτικά, η Νιγηρία υπολογίζεται ότι είναι η μεγαλύτερη οικονομία στην Αφρική[5], πάνω από την Αίγυπτο και την Νότια Αφρική, και μάλιστα, εκτός από πετρέλαιο και άλλο ορυκτό πλούτο, έχει πολύ δυνατούς εμπορικούς τομείς, όπως τις τηλεπικοινωνίες και τον κινηματογράφο[6]. Η κα. Διαμαντοπούλου εκφραζόμενη έτσι, συνεχίζει την ρητορική της αποικιοκρατίας που «ξεχνάει» ότι κατέκλεψε το ανθρώπινο δυναμικό και τον φυσικό πλούτο ολόκληρων χωρών για να πλουτίσει η ίδια στις πλάτες τους.

Ως δήλωση εκφεύγει από το να είναι ποινικά κολάσιμη, γιατί τουλάχιστον στην Ελλάδα η ρατσιστική ρητορική ή αλλιώς ρητορική μίσους, δεν διώκεται από μόνη της ποινικά, εάν δε συνοδεύεται από υποκίνηση σε βία. Ό,τι δεν είναι παράνομο όμως δεν σημαίνει ότι είναι και ηθικό. Και η δουλεία, νόμιμη ήτανε. Οι καιροί αλλάζουν ευτυχώς, όπως και τα μυαλά μας, αν και αυτό δεν γίνεται μαγικά. Χρειάστηκαν πολλοί αγώνες, πολύς πόνος για να φτάσουμε εδώ που είμαστε. Και πάλι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο. Οι καιροί έστω και αργά αλλάζουν.

Η κα. Διαμαντοπούλου και οι ομοϊδεάτες της όμως δεν έχουν καμία προοπτική εξέλιξης. Και πόσο ειρωνικός ο τίτλος του συνεδρίου “Η Ελλάδα Μετά VII”. Το “μετά” δεν έρχεται ποτέ μέσα από κλειστούς κύκλους ιδεών, οι οποίοι υιοθετούν απόψεις του “πριν” και δεν ανοίγουν στο “τώρα”.

Η κα. Διαμαντοπούλου με την παραπάνω δήλωσή της, θέτει δυστυχώς τον εαυτό της απέναντι στις δημοκρατικές αξίες που διαμορφώθηκαν στον ευρωπαϊκό χώρο με τον Διαφωτισμό, και αποκρυσταλλώθηκαν μετά τις κτηνωδίες του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και το Ολοκαύτωμα, στην Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου των Ηνωμένων Εθνών το 1948.

Για να θυμηθούμε γιατί γεννήθηκε αυτή η Διακήρυξη, και γιατί στην Ευρώπη προέκυψε η ανάγκη να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, ας διαβάσουμε ενδεικτικά ένα μέρος της:

Στο Προοίμιο της Διακήρυξης αναφέρεται ότι :

“Επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο”.

“Επειδή η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου οδήγησαν σε πράξεις βαρβαρότητας, που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση, και η προοπτική ενός κόσμου όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να μιλούν και να πιστεύουν, λυτρωμένοι από τον τρόμο και την αθλιότητα, έχει διακηρυχθεί ως η πιο υψηλή επιδίωξη του ανθρώπου”.

(…)

ΑΡΘΡΟ 1

‘Ολοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης.

*ΑΡΘΡΟ 2

Κάθε άνθρωπος δικαιούται να επικαλείται όλα τα δικαιώματα και όλες τις ελευθερίες που προκηρύσσει η παρούσα Διακήρυξη, χωρίς καμία απολύτως διάκριση, ειδικότερα ως προς τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τις θρησκείες, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση.’

Αυτό που ευχόμαστε εμείς είναι τώρα – και όχι σε 100 χρόνια – κανείς να μην χρησιμοποιεί το χρώμα του δέρματος, την εθνοτική ομάδα ή την καταγωγή ενός ανθρώπου ως επιχείρημα για να καλλιεργεί φόβο, μίσος και διακρίσεις.

[1] Τον Σεπτέμβριο του 1999 έγινε Ευρωπαίος Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων.

[2] Διετέλεσε Υπουργός Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Οκτ. 2009-Μαρ. 2012 και Υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, Μαρ. 2012-Μάιο 2012.

[3] O εμφύλιος έληξε το 2002, βλ. https://www.ecoi.net/en/document/2094397.html

[4] Ο πόλεμος έληξε το 2003, και το 2017 έγινε για πρώτη φορά από το 1944 ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας προς την νέα ηγεσία του κράτους, βλ.  https://www.ecoi.net/en/document/2094374.html

[5][5] Bλ.  https://www.statista.com/statistics/1120999/gdp-of-african-countries-by-country/

[6] Βλ. άρ. Economist, https://www.economist.com/leaders/2014/04/12/africas-new-number-one