EnglishΟι άδειες διαμονής σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης
Το Generation 2.0 RED, μέσα από την καθημερινή επαφή με τον μεταναστευτικό πληθυσμό και τις επαφές με φορείς και δημόσιες υπηρεσίες, έχει εντοπίσει μια σειρά από κατεπείγοντα ζητήματα, άμεση συνέπεια των προληπτικών μέτρων κατά της διάδοσης του κορονοϊού (covid-19), που έλαβε το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, στο διάστημα από 11 Μαρτίου 2020 έως και 24 Απριλίου 2020.
Τα μέτρα αυτά αφορούν κυρίως στην αναστολή της υποδοχής του κοινού στις υπηρεσίες Αλλοδαπών & Μετανάστευσης των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων καθώς και στη Διεύθυνση Μεταναστευτικής Πολιτικής από τις 12/3/2020 έως και τις 15/5/2020 και στην παράταση ισχύος των αδειών διαμονής μέχρι το τέλος του έτους (31/12/2020). Με δεδομένο ότι έχει ξεκινήσει η επαναλειτουργία των υπηρεσιών ενώ έχει τεθεί σε λειτουργία και μια πλατφόρμα διαδικτυακής εξυπηρέτησης, είναι κρίσιμο να αναδείξουμε τώρα τα κυριότερα ζητήματα και τις ελλείψεις που εξακολουθούν να υπάρχουν και να καθιστούν την καθημερινότητα των νομίμως διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών (πτχ) αβέβαιη.
Παράταση ισχύος αδειών διαμονής
Σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου (24/04/2020), δόθηκε παράταση ισχύος έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2020 σε όσες άδειες διαμονής, δελτία διαμονής, δελτία μόνιμης διαμονής, μπλε βεβαιώσεις και ειδικές βεβαιώσεις που έληξαν ή πρόκειται να λήξουν έως και τις 30 Ιουνίου 2020 και υπό κανονικές συνθήκες μπορούσαν να ανανεωθούν. Οι υπηρεσίες προς το παρόν δεν δέχονται αιτήσεις ανανέωσης ούτε αρχικής χορήγησης αδειών διαμονής αλλά ούτε είναι και σε θέση να ξεκινήσουν αυτές τις διαδικασίες. Μέχρι στιγμής ωστόσο, δεν έχει ανακοινωθεί καμία παράταση ισχύος για όσες άδειες και δελτία διαμονής λήγουν από την 1 Ιουλίου 2020 και έπειτα. Έτσι, ένας σημαντικός αριθμός πτχ κινδυνεύει άμεσα να εκπέσει της νομιμότητας λόγω πλημμελούς διαχείρισης από την πλευρά του κράτους.
Όπως έχουμε ενημερωθεί, ένα σοβαρό ζήτημα που έχει προκύψει είναι ότι πτχ, των οποίων τυπικά έχει λήξει ή πρόκειται να λήξει η άδεια διαμονής/μπλε βεβαίωση τους, αντιμετωπίζουν μια σειρά από δυσκολίες κατά τις συναλλαγές τους με δημόσιους ή/και ιδιωτικούς φορείς, αφού δεν αναγνωρίζουν την εν λόγω παράταση. Ενδεικτικά, μας έχουν γίνει καταγγελίες για μη συμμόρφωση τραπεζών με την απόφαση της παράτασης ισχύος αδειών διαμονής και δυσκολίες στις συναλλαγές με τον ΕΦΚΑ. Συνεπώς, διαπιστώνουμε ότι συνεχίζουν να υπάρχουν ελλείψεις στην πλήρη ενημέρωση μεταξύ των υπουργείων και στη διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων τους, για να διασφαλιστεί ότι οι πτχ μπορούν να επιδεικνύουν ληγμένες κάρτες και βεβαιώσεις στις εκάστοτε υπηρεσίες είτε του δημοσίου είτε του ιδιωτικού τομέα χωρίς δυσκολίες.
Λειτουργία των Διευθύνσεων Αλλοδαπών & Μετανάστευσης
Στις 22 Απριλίου 2020, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου εξέδωσε μια απόφαση για τη δυνατότητα αποστολής μέσω κούριερ όσων αδειών διαμονής ήταν έτοιμες για παραλαβή. Η απόφαση ωστόσο που πάρθηκε για να καλύψει μια συγκεκριμένη ανάγκη φαίνεται να ναυάγησε, αφού δύο μήνες μετά δεν έχει εφαρμοστεί.
Στη συνέχεια, στο πλαίσιο της σταδιακής επαναλειτουργίας των Διευθύνσεων Αλλοδαπών και Μετανάστευσης των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων είχε ανακοινωθεί από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου ότι από τις 25/05/2020 θα ξεκινούσε η λειτουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας (e-ραντεβού), όπου οι πτχ θα μπορούσαν να κλείνουν ραντεβού για την παραλαβή της άδειας διαμονής τους. Η πλατφόρμα εν τέλει τέθηκε σε λειτουργία στις 19/06/2020, σχεδόν ένα μήνα μετά. Σύμφωνα με τον ίδιο το Υπουργείο η καθυστέρηση οφείλεται σε «απρόβλεπτους τεχνικούς λόγους» . Εκτός όμως από την σημαντική αυτή καθυστέρηση, ενημερωθήκαμε από νομίμως διαμένοντες πτχ ότι το σύστημα «κολλάει» και έτσι δεν μπορούν να κλείσουν τα ραντεβού για την παραλαβή της άδειάς τους. Το πιο βασικό ζήτημα ωστόσο με την πλατφόρμα -και παράλογο αν σκεφτεί κανείς τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες του πληθυσμού στον οποίο απευθύνεται-, είναι ότι είναι διαθέσιμη μόνο στα ελληνικά. Στην επικοινωνία που είχαμε με την αρμόδια Γενική Γραμματεία για να επισημάνουμε αυτή την παράβλεψη και το πρόβλημα που δημιουργεί, η απάντηση που λάβαμε είναι ότι «θα εξεταστεί σε δεύτερο χρόνο» η διαθεσιμότητα της σε άλλες γλώσσες. Αναμένουμε λοιπόν, μαζί με τον μεταναστευτικό πληθυσμό, που εντωμεταξύ δυσκολεύεται να προβεί στις ενέργειες που απαιτούνται για την νόμιμη διαμονή του, να δούμε πότε θα έρθει αυτός ο χρόνος. Πότε δηλαδή θα εξασφαλιστούν τα ελάχιστα αναγκαία μέσα, ένα λειτουργικό σύστημα, σε περισσότερες γλώσσες, ώστε ένας πολίτης τρίτης χώρας να μπορεί να εκπληρώσει εγκαίρως τις υποχρεώσεις του;
Το γεγονός ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει σχεδιασμός σχετικά με την επαναφορά των διαδικασιών κατάθεσης νέων αιτήσεων, είτε για ανανέωση είτε για αρχική χορήγηση αδειών διαμονής, είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα. Με δεδομένο ότι η ισχύουσα παράταση δεν προβλέπει μια σταδιακή και ανάλογη της ημερομηνίας λήξης των αδειών και δελτίων διαμονής διαδικασία, στις 31/12/2020, που θα πάψει η παράταση ισχύος, είναι δεδομένο ότι οι υπηρεσίες Αλλοδαπών και Μετανάστευσης δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στον όγκο όλων αυτών των ταυτόχρονων αιτήσεων ανανεώσεων και αρχικών χορηγήσεων που θα έχουν να αντιμετωπίσουν. Μην ξεχνάμε ότι τα τελευταία χρόνια ένας μεγάλος αριθμός υπαλλήλων έχει αποχωρήσει από τις Υπηρεσίες Αλλοδαπών και Μετανάστευσης με αποτέλεσμα το υπάρχον προσωπικό να μην επαρκεί για να ανταποκριθεί στον αριθμό των αιτημάτων που η υπηρεσία δέχεται. Ήδη λοιπόν, υπάρχουν ακραίες καθυστερήσεις στην έκδοση και ανανέωση αδειών διαμονής. Ο χρόνος αναμονής για να παραλάβει ένας πτχ την άδεια διαμονής που έχει αιτηθεί στην Αττική πριν την πανδημια, κυμαινόταν από 2-3 μήνες στη καλύτερη περίπτωση, φτάνοντας έως και τα 3 χρόνια στη χειρότερη. Τώρα, χωρίς σχεδιασμό για την ομαλή επαναφορά των διαδικασιών, πόσος χρόνος άραγε θα χρειάζεται;
Ταξίδια από ή στο εξωτερικό
Τέλος, μια σημαντική συνέπεια των μέτρων που επέφερε η πανδημία, είναι ότι πτχ με μόνιμη και νόμιμη διαμονή στην Ελλάδα που είχαν ταξιδέψει στο εξωτερικό πριν την πανδημία, εγκλωβίστηκαν εκεί στο διάστημα της απαγόρευσης πτήσεων. Για ορισμένους «έληξε» ο νόμιμος τίτλος διαμονής τους κατά το διάστημα αυτό. Άρα, βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο εξωτερικό με εναν τυπικά ληγμένο τίτλο διαμονής. Εφόσον δεν υπάρχει η οποιαδήποτε ενημέρωση για το ζήτημα από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, αναρωτιόμαστε, πώς θα διασφαλιστεί ότι οι πτχ με ληγμένο τίτλο διαμονής θα μπορέσουν να περάσουν τα σύνορα χωρών χωρίς προβλήματα;
Επιπλέον, σύμφωνα με όσα ορίζονται στον Μεταναστευτικό Κώδικα για τις άδειες διαμονής ένας πτχ δεν μπορεί να απουσιάζει από την χώρα για διάστημα που υπερβαίνει τους έξι μήνες. Θέσαμε αυτό το θέμα υπόψη της αρμόδιας Διεύθυνση Μεταναστευτικής Πολιτικής του Υπουργείου, όπου μας διαβεβαίωσαν ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα ανανέωσης των αδειών διαμονής λόγω απουσίας στο εξωτερικό επειδή η συγκεκριμένη συνθήκη θεωρείται ανωτέρα βία. Ελπίζουμε να μην απορριφθούν πιθανά αιτήματα πολιτογράφησης για τον ίδιο λόγο, διότι και η διαδικασία πολιτογράφησης θέτει τον ίδιο περιορισμό απουσίας από την χώρα.
Στο πλαίσιο των προαναφερόμενων ζητημάτων, καλούμε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να λάβουν υπόψη τα ζητήματα που θέτουμε και να αναλάβουν άμεσα τις απαραίτητες ενέργειες προς την επίλυση τους.
Ένα ευνομούμενο σύγχρονο κράτος, έχει την υποχρέωση να προβλέψει την ομαλή αποκατάσταση των ιδιαίτερων συνθηκών που δημιουργήθηκαν λόγω του covid-19. Αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η διασφάλιση της απρόσκοπτης και ισότιμης πρόσβαση όλων των πολιτών στις διαδικασίες, που τελικά καθορίζουν την καθημερινή τους ζωή. Για εναν πολίτη τρίτης χώρας, οι διαδικασίες που αφορούν στη διασφάλιση της νόμιμης διαμονής, είναι οι πλέον καθοριστικές. Εξαιτίας όμως της ανεπάρκειας των προβλεπόμενων πολιτικών και γραφειοκρατικών διαδικασιών, η νόμιμη διαμονή άρα και η ζωή ενός μετανάστη στην Ελλάδα είναι ένα διαρκές διακύβευμα.
