Τι σημαίνει πρακτικά η έλλειψη ελληνικής ιθαγένειας; Τι συμβαίνει όταν κάποιος είναι ανιθαγενής;

Ένα παιδί γεννημένο ή/και μεγαλωμένο στην Ελλάδα, το οποίο δεν έχει πρόσβαση στην ελληνική ιθαγένεια σημαίνει πως:

• Δεν έχει πιστοποιητικό γέννησης. Πιστοποιητικό γέννησης «δικαιούνται» μόνον τα  παιδιά των Ελλήνων πολιτών.
• Το επίσημο έγγραφο που αποδεικνύει την ταυτότητά του είναι το διαβατήριο. Δεν έχει το δικαίωμα να βγάλει ελληνική ταυτότητα γιατί επισήμως θεωρείται πολίτης τρίτης χώρας.
•  Δεν έχει πολιτικά δικαιώματα. Δεν έχει το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι σε τοπικές και εθνικές εκλογές και ευρωεκλογές.
•  Δεν μπορεί να σπουδάσει εύκολα εκτός Ελλάδας στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Θεωρείται πολίτης τρίτης χώρας οπότε πέρα από τη φοιτητική visa που χρειάζεται, σε κάποιες Ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να πληρώσει τριπλά δίδακτρα.
•  Δεν μπορεί να ζήσει και να εργαστεί ελεύθερα στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Θεωρείται πολίτης τρίτης χώρας, οπότε χρειάζεται άδεια παραμονής και εργασίας για να ζήσει και να εργαστεί νόμιμα.
• Δεν μπορεί να ταξιδέψει ελεύθερα εκτός Ελλάδας. Για να ταξιδέψει εκτός Ελλάδας χρειάζεται άδεια παραμονής σε ισχύ (ή αλλιώς sticker). Τα περισσότερα παιδιά είναι με βεβαίωση (έχουν καταθέσει τα δικαιολογητικά και περιμένουν να εκδοθεί η άδειά τους). Συνήθως όμως η άδεια παραμονής τους βγαίνει αφού έχει ήδη λήξει.
•  Δεν έχει πλήρη πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Για την άσκηση ορισμένων επαγγελμάτων, η ελληνική ιθαγένεια θεωρείται προϋπόθεση. Ειδικότερα, για να δώσει κάποιος εξετάσεις στο Δικηγορικό Σύλλογο ώστε να μπορέσει να πάρει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, να δώσει ΑΣΕΠ, να δουλέψει στο δημόσιο (υπηρεσίες, σχολεία, νοσοκομεία) ή να μπει σε ορισμένες στρατιωτικές σχολές, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχει την ελληνική ιθαγένεια.
•  Χρειάζεται άδεια παραμονής για να ζει νόμιμα στη χώρα που γεννήθηκε και μεγάλωσε.

Τα παραπάνω ισχύουν για τα παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση στην ελληνική ιθαγένεια άλλα έχουν πρόσβαση στην ιθαγένεια της χώρας καταγωγής των γονιών τους. Υπάρχει μια μερίδα παιδιών όμως, που για διάφορους λόγους δεν έχουν πρόσβαση σε καμία ιθαγένεια, είναι δηλαδή ανιθαγενείς. Αυτά τα παιδιά, πέρα από τα παραπάνω, έχουν να αντιμετωπίσουν ακόμα περισσότερα και πιο σοβαρά προβλήματα.

Σημαίνει πως δεν αναγνωρίζεται επίσημα ως πολίτης καμίας χώρας. Επισήμως, τα άτομα αυτά δεν υπάρχουν εφόσον δεν είναι γραμμένα σε κανένα δημοτολόγιο πουθενά στον κόσμο. Δεν έχει κανένα επίσημο έγγραφο που να αποδεικνύει την ταυτότητα του. Δεν μπορεί να βγάλει ούτε ταυτότητα ούτε διαβατήριο. Και τι σημαίνει αυτό;

• Δεν μπορεί να βγάλει ΑΦΜ, να εργαστεί νόμιμα και να ασφαλιστεί
• Δεν μπορεί να έχει περιουσία στο όνομα του
• Δεν μπορεί να νοικιάσει σπίτι
• Δεν μπορεί να ανοίξει λογαριασμό σε τράπεζα
• Δεν μπορεί να βγάλει δίπλωμα αυτοκινήτου
• Δεν μπορεί να σπουδάσει
• Δεν μπορεί να παντρευτεί
• Δεν μπορεί να ταξιδέψει στο εξωτερικό (ούτε στο εσωτερικό με αεροπλάνο)
• Δεν μπορεί να κάνει καμία συνδιαλλαγή με το δημόσιο
• Δεν μπορεί να βγάλει άδεια διαμονής

Σύμφωνα με τη Χάρτα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στην ιθαγένεια. Στην Ελλάδα, ο νόμος προβλέπει ότι στα γεννημένα στην Ελλάδα και αποδεδειγμένα ανιθαγενή άτομα χορηγείται η ελληνική ιθαγένεια. Ο νόμος αυτός όμως δεν εφαρμόζεται.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν παιδιά γεννημένα στην Ελλάδα, τα οποία δεν είναι αναγνωρισμένα ούτε ως Έλληνες πολίτες, αλλά ούτε ως πολίτες των χωρών καταγωγής των γονιών τους. Ιδιαίτερα πολύπλοκη διαδικασία είναι η απόδειξη της ανιθαγένειας κάποιου. Πρέπει να περάσει από επιτροπή η οποία θα εξετάσει το αίτημά του και θα αποφανθεί αν όντως είναι ανιθαγενής ή αν εμπίπτει στην κατηγορία του στερουμένου διαβατηρίου. Σύμφωνα με το νόμο, τα άτομα που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία, αδυνατούν να προσκομίσουν διαβατήριο από τη χώρα καταγωγής τους. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για διάφορους λόγους, γραφειοκρατικούς κυρίως, και όχι γιατί η χώρα καταγωγής του δεν τον αναγνωρίζει απαραίτητα. Τα παιδιά αυτά έχουν σε μεγάλο ποσοστό καταγωγή από την Αφρική. Κάποιοι από τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι οι εξής:

• Πολλοί γονείς αδυνατούν να εγγράψουν τα παιδιά τους στα δημοτολόγια των χωρών καταγωγής τους, είτε γιατί υπάρχουν συγκρούσεις στις χώρες αυτές, είτε γιατί πρέπει να ταξιδέψουν εκεί οι ίδιοι.
• Πολλές αφρικανικές χώρες δεν έχουν Πρεσβεία στην Ελλάδα, γεγονός που καθιστά δύσκολη την έκδοση διαβατηρίων, η οποία γίνεται αναγκαστικά μέσω πρεσβειών σε άλλες χώρες της ΕΕ και αποτελεί ιδιαίτερα πολύπλοκη γραφειοκρατικά διαδικασία.