EnglishΗ πολιτογράφηση μετατρέπεται σε “προνόμιο” για λίγους
Στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, επί του σχεδίου νόμου “Τροποποίηση Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, νέο πλαίσιο επιλογής στελεχών στον δημόσιο τομέα, οργανωτικές διατάξεις Υπουργείου Εσωτερικών και διατάξεις για την αναπτυξιακή προοπτική των ΟΤΑ” του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία ξεκίνησε στις 27 Αυγούστου 2020 και ολοκληρώνεται σήμερα, 10 Σεπτεμβρίου 2020, το Generation 2.0 for Rights, Equality and Diversity κατέθεσε τις παρατηρήσεις του στο opengov.gr. Η νομοθετική αυτή πρόταση φέρει ουσιαστικές αλλαγές στην πολιτογράφηση. Σύμφωνα με το Υπουργείο, στόχος της είναι η εξασφάλιση της διαφάνειας, της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας. Αυτό όμως που αποτυπώνεται από τις νέες διατάξεις είναι μία αρνητική στροφή στην απόδοση ελληνικής ιθαγένειας μετατρέποντας την πολιτογράφηση σε “προνόμιο” για λίγους, αποκλείοντας ανθρώπους που έχουν ενταχθεί πλήρως στη ζωή της χώρας εδώ και χρόνια. Αυστηροποιεί υπέρμετρα ορισμένες από τις ουσιαστικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι αλλογενείς για να πολιτογραφηθούν, ενώ φαίνεται να δημιουργούνται περαιτέρω εμπόδια στη διαδικασία της πολιτογράφησης. Πιο συγκεκριμένα ως προς τους δύο αυτούς άξονες:
Ουσιαστικές προϋποθέσεις πολιτογράφησης: οικονομική και κοινωνική ένταξη
Ως προς τη διακρίβωση της οικονομικής ένταξης των αιτούντων εισάγονται δύο νέα κριτήρια: η σταθερή εργασία στη χώρα και ένα ελάχιστο ετήσιο εισόδημα (άρθρο 3, παρ. 1). Με τις προβλέψεις αυτές καταρχάς παραγνωρίζεται πλήρως η ίδια η ελληνική πραγματικότητα, η οποία χαρακτηρίστηκε από γενικευμένη κρίση, βαθιά ύφεση της οικονομίας και εκτόξευση των ποσοστών της ανεργίας τα προηγούμενα χρόνια. Παράλληλα, η εισαγωγή μιας τόσο αόριστης έννοιας νομικά όπως η “σταθερή εργασία” αλλά και των εισοδηματικών κριτηρίων μπορεί να οδηγήσει σε διακριτική μεταχείριση υπέρ “των εχόντων” και κατά των “μη εχόντων”.
Ως προς τη διακρίβωση της κοινωνικής ένταξης (άρθρο 3, παρ.2), αυστηροποιείται το κριτήριο της διαμόρφωσης συγγενικού δεσμού με Έλληνα πολίτη, ανοίγοντας ενδεχομένως τον δρόμο για αυθαίρετη σύνδεση της οικογενειακής κατάστασης του ατόμου με το δικαίωμα στην ιθαγένεια.
Διαδικασία πολιτογράφησης
Ως προς τις προδιαγραφές της νέας διαδικασίας (άρθρο 6): Πρώτον, η απαίτηση καταβολής εξέταστρου ύψους διακοσίων πενήντα (250) ευρώ για τη γραπτή δοκιμασία θα ανεβάσει αυτομάτως το ύψος του κόστους στα 800 ευρώ για τους δικαιούχους (250 ευρώ εξέταστρο + 550 ευρώ παράβολο πολιτογράφησης). Δεύτερον, η υποχρέωση συγκέντρωσης του 80% της μέγιστης δυνατής βαθμολογίας για την επιτυχία στις εξετάσεις είναι αναίτια υψηλό, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι για τα ξενόγλωσσα πτυχία το απαιτούμενο ποσοστό βαθμολογίας για να θεωρηθεί επιτυχής η εξέταση είναι μόλις το 50% ή 60%, ενώ στη τριτοβάθμια εκπαίδευση η ελάχιστη απαιτούμενη βάση επιτυχίας και κτήσης τίτλου σπουδών είναι 5 στα 10. Υπάρχει, επομένως κίνδυνος να λειτουργήσουν τα δύο αυτά στοιχεία άκρως αποτρεπτικά για δικαιούχους που θα επιθυμούσαν να υποβάλουν αίτηση πολιτογράφησης ενώ μειώνεται η δυνατότητα επιτυχίας στις εξετάσεις για όσους προσπαθήσουν.
Η διατήρηση του σταδίου της συνέντευξης για τους αιτούντες και η πρόβλεψη διενέργειάς της από δύο υπαλλήλους της Γενικής Γραμματείας Ιθαγένειας εγείρει προβληματισμούς ως προς τη συνολική διαδικασία. Αρχικά, δεδομένου ότι ο αριθμός των υπαλλήλων δεν είναι μονός, τι θα προβλέπεται στις περιπτώσεις διαφωνίας μεταξύ των δύο ως προς την απόφαση για αποδοχή ή απόρριψη του αιτήματος πολιτογράφησης; Κατά δεύτερον, η επί της ουσίας διατήρηση της προφορικής συνέντευξης έρχεται σε προφανή αντίθεση με τον σχεδιασμό της κυβέρνησης, για αντικατάστασή της με γραπτές εξετάσεις με σκοπό τη διαφάνεια, την αξιοκρατία και την αντιμετώπιση της ανομοιογένειας των ερωτήσεων. Συν τοις άλλοις, κανείς τελικά δεν μπορεί να εγγυηθεί για την ταχύτητα της διαδικασίας αφού με αυτές τις προβλέψεις ενδέχεται να διατηρηθούν ή και να προστεθούν περαιτέρω καθυστερήσεις αντί να μειωθεί τελικά ο συνολικά απαιτούμενος χρόνος για την ολοκλήρωση της πολιτογράφησης, όπως υπόσχονται οι υπεύθυνοι για τη σύνταξη του νέου σχεδίου νόμου.
Πέρα από τα ανωτέρω κύρια προβληματικά σημεία, ο υποβιβασμός της αξίας των Κρατικών Πιστοποιητικών Ελληνομάθειας στη διαδικασία της πολιτογράφησης, ο αποκλεισμός ατόμων με πιστοποιημένη ψυχική αναπηρία από τις ειδικές κατηγορίες αιτούντων που εξετάζονται προφορικά, η κατάργηση της δυνατότητας υποβολής αντιρρήσεων στο Συμβούλιο Ιθαγένειας, είναι μερικά ακόμη στοιχεία που υποδηλώνουν περιορισμό των δικαιωμάτων των δικαιούχων και της πρόσβασης στην ιθαγένεια.
Στο νομοσχέδιο προβλέπονται και ορισμένες θετικές ρυθμίσεις, όπως η ίδρυση δύο νέων υπηρεσιών ιθαγένειας στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη για την ταχύτερη εξέταση αιτήσεων ιθαγένειας δεύτερης γενιάς, η ειδική διαδικασία εξέτασης για τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες, καθώς επίσης η κατάργηση της προϋπόθεσης της μόνιμης συνεχούς διαμονής στην Ελλάδα από την ημέρα της αίτησης.
Θέλοντας να επιμείνουμε στις προβληματικές διατάξεις αλλά και να επισημάνουμε τις θετικές, ευελπιστούμε ότι οι παρατηρήσεις μας θα ληφθούν υπόψη στο τελικό σχέδιο νόμου που θα κατατεθεί στη Βουλή το προσεχές διάστημα, με απώτερο στόχο ένα δικαιότερο σύστημα πολιτογράφησης.
Εδώ μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά τα σχόλια του Generation 2.0 RED επί των άρθρων του νομοσχεδίου σχετικά με τις ουσιαστικές προϋποθέσεις, την διαδικασία της πολιτογράφησης, τις μεταβατικές και τις καταργούμενες διατάξεις.
