Τι πιστεύουν οι Έλληνες για τη μετανάστευση και την εθνική ταυτότητα το 2018;

Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, η διαΝΕΟσις πραγματοποίησε την πανελλαδική δημοσκόπηση “Τι πιστεύουν οι Έλληνες”. Στο πλαίσιο της μελέτης, μέσα από τη χρήση ερωτηματολογίου αποτυπώνεται η θέση του Έλληνα πολίτη σήμερα, πάνω σε ένα μεγάλο εύρος κοινωνικών ζητημάτων.

Μέσα από 80 ερωτήσεις, αποτυπώνονται οι απόψεις, οι εμπειρίες και οι προσδοκίες του Έλληνα πολίτη για την Ευρώπη, την οικονομία, τα ατομικά δικαιώματα, την εκπαίδευση, τη θρησκεία, τη σεξουαλική παρενόχληση, ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό. Μέσα σε αυτά διατυπώθηκαν και θέσεις πάνω στο μεταναστευτικό.

Λαμβάνοντας υπόψιν ότι η έρευνα αυτή αποτυπώνει τις απόψεις του μέσου Έλληνα πολίτη στη διαχρονική τους εξέλιξη, μας δίνεται η δυνατότητα να διαπιστώσουμε τις τάσεις και τα συμπεράσματα που εξάγονται, τα οποία έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Στο ερώτημα αν οι μετανάστες αντιπροσωπεύουν κάτι “καλό” η κάτι “κακό” το 54,7% απάντησαν «κακό» ενώ μόλις το 29% «καλό».

Πιο συγκεκριμένα:

• Το 90,3% των πολιτών πιστεύει ότι ο αριθμός των μεταναστών είναι υπερβολικά μεγάλος
• Το 72,1% των πολιτών πιστεύει ότι οι παρουσία των μεταναστών στη χώρα αυξάνει την εγκληματικότητα
• Το 65,4% των πολιτών πιστεύει ότι λόγω των μεταναστών αυξάνεται η ανεργία

Ενώ μόνο:

• Το 32,5% των πολιτών πιστεύει ότι η παρουσία των μεταναστών θα έχει θετική οικονομική επίπτωση
• Το 30% πιστεύει ότι οι μετανάστες εμπλουτίζουν τον πολιτισμό της χώρας
• Το 22,3% πιστεύει ότι οι μετανάστες θα βοηθήσουν στην επίλυση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας

Σε σχέση με προηγούμενες χρονιές, τα ποσοστά αυτά κινούνται περίπου στα ίδια σημεία, πράγμα το οποίο δείχνει ότι ο κόσμος, από το 2015 που διεξάγεται η έρευνα τουλάχιστον, κρατεί σταθερά μια φοβική στάση απέναντι στην σημερινή πραγματικότητα της κοινωνικής πολυπολιτισμικότητας.

Όσον αφορά στα άτομα που βρίσκονται στη χώρα χωρίς κάποιο νομικό καθεστώς, φαινόμενο το οποίο ενισχύεται από τις τωρινές κοινωνικοοικονομικές δομές και συνθήκες, οι πολίτες φαίνονται να διχάζονται.

• Το 2,9% των πολιτών πιστεύει ότι πρέπει να ενσωματωθούν
• Το 19% πιστεύει ότι πρέπει να ενσωματωθούν σταδιακά και υπό προϋποθέσεις
• Το 19,2% είναι υπέρ της κράτησης ώστε να προωθούνται μετά πίσω στις χώρες καταγωγής
• Το 20,8% πιστεύει στην άμεση απέλαση
• Το 37% πιστεύει στην προώθηση στη χώρα επιλογής τους

Τα πράγματα διαφοροποιούνται στη περίπτωση της δεύτερης γενιάς. Η οριακή πλειοψηφία, δηλαδή το 63,5% πιστεύει ότι είναι σωστό να λαμβάνουν άμεσα την ελληνική ιθαγένεια τα παιδιά των νόμιμων μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα. Παρατηρείται πτώση σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές (το 2016 τα ποσοστά ήταν στα 66,5% ενώ το 2015 ήταν στα 75,2%).

Σχετικά με τη συμμετοχή στις μαθητικές παρελάσεις (που ερωτήθηκε φέτος για πρώτη φορά) το 35,3% είναι κατά του να είναι σημαιοφόρος ένα παιδί με μεταναστευτική καταγωγή.

Τέλος, η αντίληψη περί της εθνικής ταυτότητας αποτυπώνεται στο κλασικό ερώτημα «’Έλληνας γεννιέσαι η γίνεσαι;». Το 54,5% των ερωτηθέντων υποστηρίζει το «γεννιέσαι» σε σχέση με το 39,2% που πιστεύει στο «γίνεσαι», ενώ το 2016 τα ποσοστά στη συγκεκριμένη ερώτηση ανέρχονται στο 47,2% του «γεννιέσαι» και 48,3% του «γίνεσαι». Ας σημειωθεί ότι οι υποστηρικτές του γεννιέσαι καταγράφονται στις ηλικίες 55+, φύλου θηλυκού, σε άτομα μέχρι δευτεροβάθμια μόρφωση, δεξιάς και κεντροδεξιάς πολιτικής τοποθέτησης.

Παράλληλα, στο ερώτημα του τι πρέπει να ισχύει για να θεωρείται κάποιος Έλληνας, διαπιστώθηκαν τα εξής στοιχεία:

• Το 54,3% των πολιτών θεωρεί ότι θα πρέπει να υιοθετεί τα ελληνικά ήθη και έθιμα
• Το 43,4% απάντησαν ότι θα πρέπει να έχει γεννηθεί από Έλληνες γονείς
• Το 24,9% θεωρεί ότι πρέπει να μιλάει ελληνικά
• Το 24,8 να έχει γεννηθεί στην Ελλάδα
• Το 24,3% ότι για να θεωρείται κάποιος Έλληνας θα πρέπει να είναι Χριστιανός Ορθόδοξος
• Το 11,6% θεωρεί ότι θα πρέπει να κατοικεί στην Ελλάδα
• Μόνο 1% απάντησε τίποτα από τα παραπάνω

Από τα στοιχεία, τις ηλικίες και την τυπική μόρφωση των ερωτηθέντων, παρατηρείται ότι οι νέοι αλλά και οι πολίτες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο είναι πιο ανοιχτοί απέναντι στο νέο και το διαφορετικό.

Η τάση που βλέπουμε απέναντι στο μεταναστευτικό και στην αντίληψη περί ελληνικότητας δεν στέκεται μόνη. Αντιθέτως, φαίνεται να εξελίσσεται παράλληλα με μια γενικότερη πορεία συντηρητικοποίησης της κοινωνίας, η οποία εκφράζεται ενδεικτικά από το ότι:

• Το 57,4% των πολιτών διαφωνεί με τους γάμους ομόφυλων ζευγαριών (ποσοστό αυξημένο κατά 10,7% από πέρυσι)

και

• Το 49,8% των πολιτών συμφωνεί με την επαναφορά της θανατικής ποινής (αύξηση 11% από πέρυσι)

Οι μεταναστευτικές κοινότητες συνυπάρχουν στην Ελλάδα εδώ και 3 δεκαετίες τουλάχιστον. Παρόλα αυτά, η αντίληψη σχετικά με το πώς ορίζεται ο Έλληνας πολίτης και με το αντίκτυπο των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία στον άξονα του χρόνου, δείχνουν μια τάση για την οποία οφείλουμε να προβληματιστούμε.

Η έρευνα αυτή πιστοποιεί κατά κάποιον τρόπο κάτι που παρατηρούμε εδώ και καιρό που η πολιτική επικαιρότητα έχει δώσει χώρο σε εκδηλώσεις εθνικισμού. Εάν συνυπολογίσουμε τις πρόσφατες επιθέσεις (ενδεικτικά αναφέρουμε την επίθεση στα γραφεία της αφγανικής κοινότητας, την επίθεση σε σχολείο μητρικής γλώσσας στα Χανιά και το πρόσφατο επεισόδιο στην παρέλαση στη Σαντορίνη), καθίσταται εμφανές ότι σταθερά αναπτύσσεται μια κοινωνικοποίηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.