Η Ομιλία του Generation 2.0 RED στη Βουλή για την υπόθεση της Μανωλάδας

Την Τρίτη 12/02/2019 το Generation 2.0 for Rights, Equality & Diversity συμμετείχε στη συνεδρίαση της Υποεπιτροπής για την καταπολέμηση της Εμπορίας και της Εκμετάλλευσης Ανθρώπων για την υπόθεση της Μανωλάδας.

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την παρέμβασή μας.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρο το βίντεο της ομιλίας μας στο Facebook ή στο YouTube.

[Σεμπένε Ισέτε]

“Κυρίες και κύριοι, καταρχάς θέλουμε να σας ευχαριστήσουμε για την πρόσκληση στην οργάνωσή μας.

Το Generation 2.0 for Rights, Equality & Diversity είναι ένας οργανισμός ανθρώπων μεταναστευτικής και ελληνικής καταγωγής, που συνεργάζονται για να προωθήσουν την ισότιμη συμμετοχή σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, ειδικότερα μέσω της ενδυνάμωσης των κοινοτήτων.

Η εμπλοκή μας με την υπόθεση της Μανωλάδας ξεκίνησε το 2017, με υποστηρικτικές δράσεις ενδυνάμωσης και ενημέρωσης των μεταναστών εργατών γης. Έχουμε διαπιστώσει και εμείς ότι οι συνθήκες ζωής και εργασίας των μεταναστών εργατών γης είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το θεσμικό πλαίσιο της Ελλάδας για τη μετανάστευση. Από τα στοιχεία της έρευνας που διενεργήσαμε, προέκυψε μεταξύ άλλων ότι μόνο το 4% των ερωτηθέντων είχε κάποιο οριστικό τίτλο διαμονής στην Ελλάδα.

Όπως είναι κατανοητό, η έλλειψη εγγράφων νόμιμης παραμονής για το υπόλοιπο 96% σημαίνει, μεταξύ άλλων, τη συνεχή απειλή σύλληψης ή απέλασης, την έκθεση των εργατών σε συνθήκες που εκκολάπτουν την εργασιακή εκμετάλλευση αλλά και την αδυναμία καταγγελίας αυτών των  περιστατικών που υποβαθμίζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Ωστόσο, μετά την πυρκαγιά του Ιουνίου, εκπροσωπώντας 164 εργάτες γης, καταθέσαμε το Σεπτέμβριο  αναφορά – αίτηση στην Κεντρική Υπηρεσία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ). Η αναφορά αυτή κοινοποιήθηκε επίσης σχεδόν σε όλους τους φορείς που παρευρίσκονται εδώ. Τα αιτήματα που αναλύθηκαν στην αίτηση ήταν συνοπτικά οι ενέργειες των αρμόδιων αρχών ώστε: α) να διενεργηθούν υπαίθριες αυτοψίες για τον εντοπισμό παραβιάσεων της νομοθεσίας β) να ενισχυθούν οικονομικά οι πληγέντες γ) να δημιουργηθούν ασφαλείς και αξιοπρεπείς χώροι διαβίωσης των εργατών γης δ) να θεσμοθετηθούν αποτελεσματικές διαδικασίες νομιμοποίησης της διαμονής και της εργασίας τους. Με λίγα λόγια, να ληφθεί κάθε πρόσφορο μέτρο με στόχο την αποτροπή φαινομένων εμπορίας ανθρώπων ή καταναγκαστικής εργασίας.

Στα αιτήματα των εργατών το ΣΕΠΕ απάντησε, ότι οι αντίστοιχες περιφερειακές διευθύνσεις οργάνωσαν τον Οκτώβριο επίσκεψη με μεικτό κλιμάκιο επιθεωρητών, προέβησαν σε επιτόπια αυτοψία και δεν διαπίστωσαν καμία παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας. Προφανώς και δε θα διαπίστωναν! Λόγω της εποχικότητας της καλλιέργειας της φράουλας, την περίοδο που πραγματοποιήθηκε ο έλεγχος, δεν υπήρχε καμία αγροτική εργασία σε εξέλιξη. Περαιτέρω η διεύθυνση Ασφάλειας και Υγείας στην εργασία σπεύδει να δηλώσει εαυτήν αναρμόδια ως προς τον έλεγχο των συνθηκών και των χώρων διαμονής των εργαζομένων.

Η ανταπάντησή μας στα παραπάνω και ειδικά στην απόκριση του ΣΕΠΕ, ότι δεν είναι εύκολο να εντοπίσει τους καταυλισμούς των εργατών, ήταν να δημιουργήσουμε τo παρατηρητήριο Manolada Watch. Αυτό  αποτελεί μια πρωτοβουλία του οργανισμού μας για την παρακολούθηση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των μεταναστών εργατών γης στην ευρύτερη περιοχή της Μανωλάδας.

Σήμερα λοιπόν στην ευρύτερη περιοχή οι συνθήκες στέγασης παραμένουν άθλιες όπως ακριβώς τις αντικρίσαμε το 2017 και δεν έχει συντελεστεί καμία πρόοδος. Συγκεκριμένα, στο χώρο που είχε ξεσπάσει η πυρκαγιά, έχουν κατασκευαστεί κατά το τελευταίο τρίμηνο νέα παραπήγματα από καλάμια και πλαστικό (δηλαδή το ίδιο εύφλεκτα) και η κατάσταση δε διαφέρει σχεδόν καθόλου, από αυτήν που υπήρχε πριν από την πυρκαγιά. Στο χώρο δε όπου είχε δημιουργηθεί ο επίσημος (!) καταυλισμός για τους πυρόπληκτους εργάτες επικρατεί  το αδιαχώρητο. Υπολογίζεται ότι εκεί διαβιούν σε αντίστοιχα παραπήγματα πάνω από 300 εργάτες γης, οι οποίοι απ’ ότι δηλώνουν πληρώνουν και ενοίκιο (προφανώς αδήλωτο) στον ιδιοκτήτη. Οι έξι χημικές τουαλέτες που είχαν τοποθετηθεί κατά τη δημιουργία του καταυλισμού τον Ιούνιο έχουν αφαιρεθεί προ πολλού, όπως και η μοναδική εγκατάσταση τρεχούμενου νερού με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις συνθήκες υγιεινής.

Αντίστοιχοι καταυλισμοί έχουν δημιουργηθεί κατά δεκάδες σε διάφορα σημεία της περιοχής με επικίνδυνες πατέντες  παροχής νερού και ηλεκτρικού.

Η φετινή σεζόν στην καλλιέργεια της φράουλας είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή. Η συγκομιδή της κυρίως παραγωγής ξεκινάει το δεύτερο μισό του Φεβρουαρίου, το οποίο σημαίνει ότι τα παραπάνω φαινόμενα θα ενταθούν τις επόμενες εβδομάδες. Η παραγωγή της φράουλας στην ευρύτερη περιοχή της Μανωλάδας σε γενικές γραμμές αυξάνεται κάθε χρόνο. Αυτή η αύξηση της παραγωγής συνεπάγεται και περισσότερες καλλιεργούμενες εκτάσεις, άρα ταυτόχρονα και αύξηση της ανάγκης για εργατικά χέρια. Οπότε εάν τολμήσουμε κάποια μελλοντική πρόβλεψη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πρόβλημα θα επιδεινώνεται με τα χρόνια εάν δεν βρεθεί ουσιαστική λύση.

Για την οποία θα συνεχίσει ο συνάδελφος”.

[Ευάγγελος Ντούβλης]

“Καταρχάς όπως είπε και η συνάδελφός μου έχουμε να κάνουμε με πρόβλημα νομιμότητας παραμονής, καθώς ελάχιστοι είναι αυτοί που τη διαθέτουν. Άραγε οι απαιτούμενες ανάγκες καλύπτονται από αυτούς τους ας πούμε περίπου 200 ανθρώπους; Η απάντηση είναι όχι. Οι ανάγκες σε εργάτες γης ειδικά τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο, εκτιμάται ότι αγγίζουν από τη Λακόπετρα Αχαϊας ως τη Γαστούνη Ηλείας τους 10.000.  Άρα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν και επιπλέον άτομα. Αυτοι οι άνθρωποι θα επιτρέπει ή θα ανέχεται το ελληνικό κράτος να εργάζονται παράνομα; Όχι βέβαια.

Επόμενο ανακύπτον ερώτημα είναι αν το υπάρχον νομικό πλαίσιο δίνει λύσεις στην περίπτωσή μας, αφού μάλιστα τιτλοφορείται “Απασχόληση παράτυπα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών στην αγροτική οικονομία”  και πρόκειται για το άρθρο 13Α του Ν. 4251/14. Δυστυχώς όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία με αυτές τις πραγματικές ανάγκες που προαναφέραμε, η περιφερειακή ενότητα Ηλείας καθόρισε ως ανώτατο αριθμό αδειών διαμονής για εργασία πολιτών τρίτων χωρών για ολόκληρη την Ηλεία και για τα έτη 2017 και 2018 τον αριθμό 1.500. Τελικά η αστυνομική διεύθυνση Πύργου βεβαιώνει  οτι το 2018 εκδόθηκαν 245 άδειες που αφορούν εργάτες γης στην περιοχή της Μανωλάδας. Όπως γίνεται αντιληπτό το 13Α δεν μας λύνει το πρόβλημα, αλλά αντίθετα, όσο περνάει ο καιρός και οι ανάγκες αυξάνονται, αυτό θα διευρύνεται. Φυσικά η επέκταση της ανομίας έχει και άλλες παρενέργειες, όπως για παράδειγμα η απώλεια εισφορών για τα ασφαλιστικά ταμεία. Παράλληλα όμως με τη συγκέντρωση μεγαλύτερου αριθμού ατόμων οι συνθήκες στέγασης και διαβίωσης (υγιεινή-τρεχούμενο νερό-τουαλέτες κλπ) θα επιδεινωθούν εκθετικά και σε θερμότερους μήνες θα αποτελέσουν σαφώς σοβαρότατο ζήτημα υγείας πλέον για τους εργάτες γης. Ανάλογο ζήτημα είναι και αυτό που αφορά τις συνθήκες ασφάλειας και θα πρόσθετα και μεταφοράς στην εργασία. Αυτή η ασυδοσία στην περιοχή (και σε άλλες αγροτικές περιοχές της χώρας, γιατί η Μανωλάδα δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα) πρέπει να σταματήσει. Δυστυχώς εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να παραπέμπει σε πρακτικές άλλων εποχών και να αποτελεί όνειδος για τη χώρα μας.

Καταλήγοντας, για εμάς συμμόρφωση στην απόφαση του ΕΔΑΔ χωρίς πρόβλεψη για τη νόμιμη διαμονή δεν νοείται.

Εάν θέλουμε να μιλάμε για πραγματική συμμόρφωση της χώρας με την απόφαση του Στρασβούργου θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα νομικό πλαίσιο λειτουργικό και αποτελεσματικό που θα αντικαταστήσει το 13Α του Ν. 4251/14 με τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

Μια άδεια διαμονής – αποκλειστικά και μόνο για αγροτικές εργασίες – με απλή διαδικασία, χωρίς τη γραφειοκρατία του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου.

Αυτή η άδεια παραμονής προτείνουμε να δίνει όχι μόνο αναστολή απέλασης αλλά νόμιμη παραμονή για παράδειγμα  ένα έτος και εάν ο εργάτης συμπληρώσει  κάποιες ανανεώσεις και προφανώς κάποια εργόσημα, να μεταπηδά στο υπάρχον σύστημα αδειών λαμβάνοντας την άδεια για εξαρτημένη εργασία.

Δεύτερο και εξίσου σημαντικό ζήτημα είναι αυτό της διαβίωσης. Με τη σημερινή τεχνογνωσία του ΟΠΕΚΕΠΕ και γενικότερα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είναι πλέον πολύ εύκολο να υπολογιστούν με σχετική ακρίβεια τα απαιτούμενα εργατικά χέρια ανάλογα με το είδος, τη στρεμματική έκταση και την απόδοση της κάθε καλλιέργειας. Θα πρέπει λοιπόν η νομοθεσία να υποχρεώνει τους επαγγελματίες αγρότες και ειδικότερα όσους καλλιεργούν πάνω από μια ορισμένη έκταση και θα χρειαστούν με βεβαιότητα έναν αριθμό εργατών γης, να έχουν εξασφαλίσει (μισθώσει ή κατασκευάσει) χώρους κατάλληλους για την ενδιαίτησή τους. Η δε κατασκευή τέτοιων χώρων (λυόμενων ή μόνιμων κατασκευών) θα πρέπει να διευκολύνεται με σχετική πρόβλεψη της πολεοδομικής νομοθεσίας. Και προφανώς τίποτα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τους ελέγχους των αρμόδιων υπηρεσιών που πρέπει να ενταθούν και να γίνονται τις σωστές περιόδους. Σ’ αυτό θα βοηθούσε και η κύρωση της Σύμβασης 129 του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας.

Αυτές  οι παρεμβάσεις είναι απαραίτητες ώστε να  μπορεί η Ελλάδα να σταθεί ευπρόσωπα στη διαδικασία της συμμόρφωσης με τις επιταγές της απόφασης του ΕΔΑΔ αφού θα έχει σημειώσει χειροπιαστή πρόοδο. Σε αντίθετη περίπτωση είναι πολύ εύκολα προβλέψιμο ότι μια παράγκα κατασκευασμένη από πλαστικό μουσαμά και καλάμια, με φιάλες πετρογκάζ και ανοιχτή φλόγα θα τυλιχθεί αργά ή γρήγορα στις φλόγες και ίσως αυτή τη φορά να μην είμαστε τόσο τυχεροί όσο τις δύο προηγούμενες”.

Σε αυτό το λινκ μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη συνεδρίαση.