HIDE & SEEK: Η Αναμονή | «Να διαβάζετε!», λέει η δασκάλα που δεν διάβασε

Στριφογυρίζοντας αφηρημένα την υδρόγειο-φωτιστικό στο γραφείο της Λένας, χαζεύω τις ηπείρους να εναλλάσσονται με ταχύτητα μπροστά στα μάτια μου. Τόσο όμοιες και τόσο διαφορετικές! Βάζω το δείκτη μου για να φρενάρω την τροχιά και κοιτάζω να δω το σημείο που επέτυχα. Το δάκτυλό μου στέκεται πάνω στη Λιβύη. Κοιτάζω πιο κοντά και βρίσκομαι στην Τρίπολη. Πιο κοντά… και είμαι σε κάποια άγνωστη γειτονιά. Βλέπω τα δέντρα και τα σπίτια. Ένα κορίτσι παίζει στο δρόμο. Είναι η Κυρία Ζήνα, που φαντάζομαι τότε την φώναζαν απλά Ζήνα. Τι ζωή να ονειρευόταν άραγε;

Τότε ονειρευόταν απλά πράγματα! …όπως αφηγείται η ίδια, χρόνια αργότερα, καθισμένη σε ένα γραφείο του G2RED, στο κέντρο της Αθήνας.

– Ονειρευόμουν ό,τι ονειρεύονται όλα τα κορίτσια. Να γίνω δασκάλα, να παντρευτώ και να κάνω πολλά παιδιά!

Ό,τι ονειρεύτηκε σιγά σιγά πραγματοποιείται! Τελειώνει το σχολείο και γίνεται δασκάλα. Ύστερα παντρεύεται. Κάνει τον πρώτο της γιο. Έχει σπίτι και αυτοκίνητο. Όπως αναφέρει, δεν έχει οικονομικά προβλήματα. Ζει μια ήρεμη ζωή. Όσο ήρεμη μπορεί να είναι μια ζωή σε μια δικτατορική Λιβύη του Καντάφι.

Το 1981, σε μια χώρα που ήδη κοχλάζει σαν πύρινο καζάνι, γίνεται επιστράτευση. Οι άνδρες στρατολογούνται στο δρόμο και στέλνονται στα σύνορα Λιβύης-Τσαντ για να πολεμήσουν. Να πολεμήσουν γιατί, για τι; Όλοι μάχονταν όλους σε ένα ατελείωτο παιχνίδι εξουσίας και πλούτου.

– Γιατί έχουμε πετρέλαιο. Για αυτό μας «αγαπάνε». Μα ο άντρας μου δεν ήθελε να πολεμήσει χωρίς λόγο!

Πήραν το δίχρονο γιό τους και ξεκίνησαν για Ελλάδα. Ταξίδεψαν μέσω Τυνησίας. Μετά από χρονοβόρους ελέγχους έφτασαν Αθήνα. Πρώτα εκείνη με το παιδί, ύστερα ο άντρας της. Αιτήθηκαν και έλαβαν άσυλο. Μια διαφορετική ζωή ξεκινούσε.

– Αρχικά δεν εργαζόμουν. Ήμουν στο σπίτι. Έκανα το δεύτερο γιό μου τον Ηλία. Για να μάθω ελληνικά μιλούσα με τους γείτονες στην πολυκατοικία. Με τα χρόνια με έμαθαν και τους έμαθα. Άρχισαν να με φωνάζουν για δουλειές. Βοηθούσα τους ηλικιωμένους, έκανα μπέιμπι-σίτινγκ. Μεγάλωσα τη Χριστίνα από ενός χρόνου μέχρι που την είδα να πηγαίνει Τρίτη δημοτικού! Μετά κρατούσα τον Κωνσταντίνο.

Και τώρα; Την ρωτώ προσπαθώντας να ενώσω τα κομμάτια της διαδρομής της.

– Τώρα είμαι δασκάλα! Έχω την Τρίτη δημοτικού στο Λιβυκό σχολείο στο Ψυχικό.

Χαμογέλασα συνωμοτικά με τα τερτίπια της μοίρας. Κορίτσι ήθελε να γίνει δασκάλα. Έγινε. Μεσολάβησαν πόλεμοι. Άλλαξε ήπειρο. Άλλαξε επαγγέλματα πολλά. Ύστερα η Αραβική Άνοιξη. Σαν έπεσε η δικτατορία ζήτησε να της στείλουν τα πτυχία της. Χτύπησε πόρτες για να βρει δουλειά. Σήμερα είναι και πάλι δασκάλα. Είναι φτιαγμένη για αυτό!

– Έχω παιδιά από διάφορες χώρες, συνεχίζει περήφανα. Από τη Σαουδική Αραβία, από την Τυνησία, από τη Συρία και το Λίβανο. Ως τώρα μιλάμε Αραβικά, από την επόμενη τάξη θα μάθουμε και Ελληνικά.

Χαμογελάει ήρεμα, σοφά, με την πλάτη ίσια και το πρόσωπο ψηλά. Σαν δασκάλα! Δασκάλα σε ένα σχολείο δίχως θρανία και μαυροπίνακα. Σε ένα σχολείο που δεν σου μαθαίνουν γραφή και ανάγνωση μα αξίες, περηφάνια, επιμονή, εργατικότητα, δύναμη, πίστη. Σαν μια δασκάλα της ζωής.

– Είμαι περήφανη που έζησα στην Ελλάδα σαράντα χρόνια. Που άντεξα μακριά από την πατρίδα μου, μακριά από τους δικούς μου. Έκανα τρία παιδιά, είμαι περήφανη για το χαρακτήρα τους. Τους έφερα σε μια χώρα που μπορούν να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα. Τους μάθαμε όσα ξέραμε, τους στείλαμε σχολείο, μιλούν τρεις γλώσσες. Τώρα θα κάνουν αυτό που εκείνα ονειρεύονται. Εμείς το μόνο που θέλουμε είναι να γίνουν τα καλύτερα παιδιά στον κόσμο!

Στα μάτια της άστραψε η κοσμική δύναμη όλων των μανάδων που έδωσαν γενναία το αίμα τους για το ελεύθερο μέλλον των παιδιών τους. Όλων των μανάδων που δια πυρός και σιδήρου προσέφεραν στα παιδιά τους την ευκαιρία να ονειρευτούν. Με την ευχή να γίνουν τα καλύτερα παιδιά στον κόσμο!

– Για τι άλλο είμαι περήφανη; Δεν ξέρω… είναι στο δρόμο. Έρχεται. Το περιμένω.

Σχεδόν σαράντα χρόνια αργότερα από εκείνη την πρώτη είσοδό της στην Ελλάδα, συζητάμε για το πώς πήγε η συνέντευξη για τη διαδικασία της πολιτογράφησης. Τη διαδικασία που θα ενώσει τη Λιβυκή καταγωγή της με την Ελληνική ζωή της.

– Ό,τι με ρώτησαν, τα απάντησα όλα. Όλοι μου λένε πως θα περάσω. Εγώ αν δεν δω την απόφαση δεν λέω τίποτα! Πριν κάποια χρόνια απέρριψαν τον άντρα μου, δεν μας είπαν ποτέ την αιτία.

Την ρωτώ τι θα αλλάξει όταν η ελληνική της ταυτότητα μπει δίπλα στη λιβυκή.

– Θα ταξιδέψω, ελεύθερα, χωρίς φόβο. Θα πάω στη Λιβύη, που ως τώρα απαγορευόταν. Θα έχω την ιθαγένεια των παιδιών μου, που γεννήθηκαν εδώ. Θα ταξιδέψω!

Και που έχετε ταξιδέψει ως τώρα; Την ρωτώ καθώς μοιράζομαι το ίδιο αδέσποτο πάθος.

– Στη Γαλλία, όπου έκανα βόλτες με την μικρότερη κόρη μου. Στη Βαρκελώνη, όπου έφτασα με αυτοκίνητο.

Για κάποιο λόγο που ποτέ δεν κατάλαβα την ρώτησα αν φοβάται λιγάκι τα αεροπλάνα.

– Μου αρέσει να ανεβαίνω, δεν μου αρέσει να κατεβαίνω!

Αναρωτήθηκα αν μιλάμε ακόμα για τα αεροπλάνα.

– Μιλάμε για την ουσία!

Η δυναμική του διφορούμενου λόγου της φώτισε κάθε σκιερή και αραχνιασμένη πτυχή του μυαλού μου. Προσδοκίες, φόβοι, ανομολόγητοι πόνοι, αδυναμίες και ματαιώσεις, όλα εκφυλίστηκαν. Σεροτονίνη και ντοπαμίνη πυροδότησε με ευτυχία τους νευρώνες μου.

– Αυτό που έχω να πω σε εκείνους που ξεκινούν τη διαδικασία είναι: Να διαβάζετε!!!!
Να διαβάζετε από νωρίς! Το λάθος που έκανα εγώ είναι που δούλευα και δεν έκανα μαθήματα. Τα παιδιά μου φοιτούσαν σε ελληνικό σχολείο, μπορούσα να τα ακολουθήσω, τεμπέλιασα. Σαν ήρθε η ειδοποίηση για την συνέντευξη, σάστισα, ήταν σε ένα μήνα. Άρχισα να διαβάζω σε πανικό. Ρωτούσα λέξεις που μόλις είχα ξαναρωτήσει. Η κόρη μου γκρίνιαζε: μαμά μόλις τώρα σου το είπα! Κατάλαβα τα παιδιά μου στην τάξη που γεμάτα απορία με ρωτούσαν κάτι που είχε μόλις ειπωθεί. Να διαβάζετε από νωρίς!!!

Πιστεύω πως οι πιο πολλοί αναγνωρίσατε σε αυτά τα λόγια εκείνες τις δύο μέρες πριν τις πανελλήνιες που πίστευες με όλο σου το είναι πως θα μάθεις απέξω την ύλη ενός έτους και θα περάσεις με εξαιρετικό βαθμό στην πρώτη σου επιλογή. Χρόνια αργότερα ευχαριστείς την τύχη σου που δεν πέρασες εκεί που δήλωσες. Αλλά πριν με καταβάλλει η φρίκη των πανελληνίων, ξαναγυρίζω στο τώρα. Ρωτώ την κυρία Ζήνα εάν θέλει να προσθέσει κάτι, κάτι που ξεχάσαμε.

– Ειρήνη και αγάπη στον κόσμο! Στη Λιβύη, στη Συρία, σε εσάς στην Ουκρανία.

«Πριν απ‘ αυτόν, γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν τέλειωσε ο τελευταίος, υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός πέθαινε από την πείνα.
Στους νικητές, ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο».

Θα συμπλήρωνε ο Μπρεχτ. Εγώ σιωπώ. Στο στήθος μου χτυπούν πρωτόγονα τα μαθήματα που μόλις πήρα:
Να διαβάζεις από νωρίς! Να ανεβαίνεις!
Αν με ρωτήσεις για τι πράγμα μιλάμε, θα σου πω:
Για την ουσία!